هرمنوتیک روایات و ادعیه در آثار سهروردی

در میان حکمای مسلمان، شیخ شهاب الدین سهروردی نخستین کسی است که با استشهاد و استناد به آیات و روایات، دیدگاه های خود را درمسیر نیل به حقیقت اعلی قرار داده است. و زمانی که خود را موفق در کسب حقایق به واسطه ی مشاهده ی معنوی یافته، آنها را در قالب تمثیل و نیایش درآورده تا تنها اهل معرفت با رمزگشایی و تفکّر عمیق در آنها به معنای اصلی پی ببرند. در این پژوهش با رسیدن به دیدگاه خاص هرمنوتیکی سهروردی، که در حکمت اسلامی با عنوان تفسیر و تأویل از آن یاد می شود، به تفسیر و تأویل روایات موجود از ائمه ی معصومین و نیایش های سهروردی، براساس آثار حکمیِ خود سهروردی، و منابعی که وی از آنها بهره برده است پرداخته می شود. هدف از این پژوهش، اثبات وجود شواهد روایی برای عقاید حکمی و عرفانی شیخ اشراق و مطابقت نیایش های وی با عقاید او است، که در نتیجه، با رسیدن به همسانی شواهد روایی و نیایش ها، با عقاید حکمی و ذوقی او، این هدف در موارد بیشتری از عقاید وی بدست می آید. سهروردی برخلاف حکمای قبل از خود، صرف عقل استدلالی را برای صعود به قله های حقیقت کافی ندانسته و کشف و شهود و مشاهده ی عقلی(عقل شهودی) را که مرکز آگاهی و کانون نفس است برتر از آن شمرده است. وی در معرفت شناسی خود، به رصدهای معنوی انبیاء و اساطین حکمت توجه خاصی داشته و ارزش بیشتری برای آنها قائل است. آیات و روایات و ادعیه از جمله این رصدهای معنوی است که خود، منبع حقیقت بوده و حقایق دیگر از آنها سرچشمه گرفته است. سهروردی با اشراف به آیات و روایات، آنها را اموری باطنی و فوق عقل(استدلالی) دانسته که امکان مشاهده ی آن برای انبیاء و اولیا از طریق اتصال به عالم عقول و افلاک فراهم آمده است. براین اساس این پایان نامه درصدد است؛ به نحوه ی تعبیر و مواجهه ی سهروردی در آراء فلسفی و عرفانی خود، با روایات و ادعیه ائمه اطهار(ع) پرداخته و به این سوالات پاسخ دهد. آیا آراء فلسفی و عرفانی سهروردی، با روایات و ادعیه موجود در آثارش، ارتباط و توازن کافی برقرار کرده است؟ این روایات و ادعیه، در حکمت اشراقی سهروردی چه جایگاهی داشته و چه نقشی را ایفاء کرده است. سهروردی در آثار خود، از مبانی حکمی متنوعی بهره برده است؛ در این پژوهش هدف آشنایی و شناخت یکی از این مبانی که همان رصدهای معنوی و روحانی اساطین حکمت و نبوت است؛ می باشد.و اینکه جایگاه معرفتی حکمای الهی که اولیاء خدا در روی زمین اند ؛در آثار شیخ اشراق مشهود واقع شود. در کنار این هدف، پرداختن به ارتباط نیایش یک حکیم با دیدگاه های وی نیز مدّ نظر است. 1-8 ساختار پژوهش پژوهش مورد نظر از چهار بخش تشکیل یافته است. بخش نخست مقدمه و مطالب کلّی درباره پژوهش است. در بخش دوّم، با توضیحی کوتاه درباره ی هرمنوتیک، به شرح حال و احوال شیخ اشراق و مکتبی که وی بنا کرده ، پرداخته شده و هرمنوتیک خاصی که در آثار شیخ نهفته مورد کنکاش و تحلیل قرار گرفته است. بخش سوم و چهارم که محتوای اصلی پایانامه را تشکیل می دهد، به هرمنوتیک روایات و ادعیه در آثار شیخ اشراق پرداخته شده است. بخش سوّم از سه فصل تشکیل یافته است: فصل اول گزارش مفصّل از روایاتی که در آثار شیخ اشراق بدست آمده، داده شده و در طی آن به سندیابی این روایات با استفاده از نرم افزار جامع الاحادیث که مجموعه ی کاملی از کتب حدیثی معتبر شیعه و سنی است پرداخته شده است؛ در فصل دوّم از بین این روایات، روایاتی که محتوای نفس شناسی دارند براساس عقاید حکمی و اشراقی خود شیخ، مورد تفسیر و تأویل قرار گرفته؛ در فصل سوم همین کار در مورد روایات خداشناسی انجام شده است. در بخش آخر ادعیه و نیایش هایی که از شیخ اشراق یافت شده ذکر و با توجه به مسأله عدم تکرار مطالب، در صورت نیاز و در حدّ توان به توضیح این نیایش ها پرداخته شده است. در آخر هر بخش، نتیجه ای که از مطالب آن بخش بدست آمده ذکر شده و در آخر پژوهش، نتیجه گیری کلّی از تمامی مطالب پایانامه ذکر شده است.